W ramach prowadzonej medialnej prozdrowotnej akcji promującej picie przez dzieci wody zamiast słodkich napojów toczy się dyskusja na temat wody, która powinna zastąpić te napoje. Dyskusja ta niestety wykorzystywana jest do konkurencyjnej walki pomiędzy przedsiębiorstwami wodociągowymi i producentami wód butelkowanych. Są w niej używane często stwierdzenia nieuzasadnione bez uwzględnienia rzeczywistych uwarunkowań dot. udostępniania do spożycia wody o jakości bezpiecznej dla zdrowia.
1. Jakość bezpieczną dla zdrowia powinna wykazywać zarówno woda wodociągowa jak też woda butelkowana. Jakość ta jest oceniana w odrębnych przepisach prawnych dla tych wód.
Wody butelkowane jako środki spożywcze przeznaczone tylko do picia (naturalne wody mineralne i wody stołowe) lub do picia i przygotowania pokarmów, napojów (wody źródlane)
podlegają przepisom ustawy o bezpieczeństwie żywności. Woda wodociągowa wykorzystywana w największej ilości do celów higienicznych i gospodarczych a także w pewnych ilościach do spożycia przez ludzi, podlega przepisom ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Wymagania jakościowe ustalone w tych odrębnych przepisach wynikają z różnego pochodzenia i przeznaczenia danej wody i dlatego wielkości limitów stężeń składników niepożądanych oraz kryteria mikrobiologiczne dla wód butelkowanych są bardziej rygorystyczne niż dla wody wodociągowej. (Tabele 1 i 2).
2. Stwierdzenie, że „w wielu miejscach w Polsce woda w kranie ma bardzo dobrą jakość, jest bogata w składniki mineralne i bez problemu można ją pić prosto z kranu” nie uwzględnia rzeczywistego stanu wody w punkcie jej odbioru przez konsumentów.
W większości przypadków woda wodociągowa (pochodząca z różnych ujęć, również wód powierzchniowych) uzyskuje taką jakość dopiero po uzdatnieniu z użyciem wielu różnych procedur (filtracja, koagulacja, flokulacja, chlorowanie, ozonowanie, promieniowanie UV, mikrofiltracja, demineralizacja). Stosowanie tych metod (poza dezynfekcją z użyciem UV)skutkuje pozostawieniem w wodzie uzdatnionej resztkowych ilości użytych chemikaliów (chlor, ozon) i/lub powstawaniem związków pochodnych (THM, bromiany, chlorany, chloryny) wymagających limitowania ze względu bezpieczeństwa zdrowotnego. Demineralizacja czy też mikrofiltracja powodują usunięcie nie tylko składników niepożądanych ale również zmianę naturalnego składu mineralnego wody w tym także składników pożądanych ze względów zdrowotnych (np. Ca, Mg).
3. W Polsce blisko 70% wody wodociągowej pochodzi wprawdzie z zasobów podziemnych, których stopień zanieczyszczenia jest mniejszy, ale jej gromadzenie w zbiornikach, a następnie przekazywanie za pomocą rozbudowanych systemów rurociągów i instalacji wodnych, zmienia niestety niekorzystnie jakość tej wody. Zmusza to często do stosowania procesów dezynfekcji również wód pochodzących z ujęć podziemnych. Występują też lokalnie zanieczyszczenia ujęć podziemnych wody wodociągowej, jak również zanieczyszczenia wtórne, powodowane często złym stanem technicznym i sanitarnym instalacji wewnątrz budynków, doprowadzających wodę bezpośrednio do punktu odbioru przez konsumenta
4. Woda butelkowana może być uznana jako przydatna do rozlewu tylko jeśli pochodzi z zasobów podziemnych izolowanych geologicznie (utworami słaboprzepuszczalnymi) od środowiska zewnętrznego i jest pierwotnie czysta pod względem chemicznym i mikrobiologicznym. Nie wymaga więc uzdatniania i nie może być poddawana żadnym procesom zmieniającym jej naturalny skład mineralny. Jest to więc woda o zachowanym naturalnym składzie mineralnym i jakości nie tylko bezpiecznej ale również bardziej korzystnej dla zdrowia.
Wody butelkowane podobnie jak inne środki spożywcze cechuje też różnorodność pod względem ogólnej zawartości składników rozpuszczonych oraz rodzaju i stężenia składników mających znaczenie fizjologiczne, w tym wapnia, magnezu, sodu, chlorków, fluorków, jodków. Są wśród nich wody:
- przeznaczone do powszechnego użycia- bez ograniczeń związanych z wiekiem i stanem zdrowia (wody nisko- i średniozmineralizowane) w tym wody dla niemowląt i małych dzieci;
- wody, których spożycie może uzupełniać niedobory składników mineralnych ( Ca2+, Mg2+, F-, J-, Na+, Cl-) lub wspomagać procesy trawienia i przemiany materii (Mg2+, SO42-, HCO3-,CO2).
5. Przedstawione powyżej informacje wskazują, że w ramach akcji promującej picie przez dzieci wody zamiast słodkich napojów warunkiem wykorzystania wody wodociągowej jest potwierdzenie jej jakości bezpiecznej dla zdrowia bezpośrednio w punktach jej dystrybucji (na terenie szkoły, przedszkola).
